Wet Huis voor Klokkenluiders: welke stappen moet de werkgever ondernemen?

Omschrijving misstand met maatschappelijk belang
Van ‘een vermoeden van een misstand waarbij het maatschappelijk belang in het geding is’ (‘een misstand’) is bijvoorbeeld sprake bij een ernstige schending van een wettelijk voorschrift. Of bij een gevaar voor de volksgezondheid, de veiligheid van personen, de aantasting van het milieu, het goed functioneren van een openbare dienst of een onderneming als gevolg van een onbehoorlijke wijze van handelen of nalaten. Vereist is dat sprake is van een patroon of structureel karakter of van een zodanig ernstige of omvangrijke misstand dat daardoor het maatschappelijk belang wordt geraakt.

Eerst intern melden
Een werknemer zal in beginsel eerst een interne melding van een misstand moeten doen bij zijn werkgever. Pas als de melding intern niet naar behoren is behandeld, kan de melder een externe melding doen bij de instantie die daarvoor het meest in aanmerking komt, zoals bijvoorbeeld de inspectie, de toezichthouder of het ‘Huis voor klokkenluiders’ (‘Het Huis’) dat met de Wet HvK wordt opgericht.

Het Huis voor klokkenluiders
Het Huis krijgt een afdeling Advies en een afdeling Onderzoek. De afdeling Advies heeft met name de taak om de werknemers te informeren, adviseren en ondersteunen wat betreft het melden van een misstand. Deze taak wordt op dit moment vervuld door het Adviespunt Klokkenluiders dat op zal gaan in het Huis. De afdeling Onderzoek kan na ontvangst van een verzoekschrift van een werknemer een onderzoek instellen en algemene aanbevelingen doen aan de werkgever. De werkgever (alsmede andere werknemers, getuigen en de melder) is verplicht mee te werken aan het onderzoek. Het Huis stelt een onderzoeksrapport op dat – nadat de werkgever en de melder hierop hebben kunnen reageren – openbaar gemaakt wordt.   

Verbod op benadeling
De werkgever mag de werknemer niet benadelen als gevolg van het op juiste wijze melden van een misstand (nieuw art. 7:658c Burgerlijk Wetboek). Als voorwaarde voor deze rechtsbescherming geldt dat de melding te goeder trouw en naar behoren is gedaan en dat de werknemer in procedureel en materieel opzicht zorgvuldig heeft gehandeld. Het werknemersbegrip is wat dit betreft beperkt tot het werknemersbegrip in het Burgerlijk Wetboek, hieronder vallen bijvoorbeeld niet de ambtenaar, ZZP-er, vrijwilliger of stagiair. Dat is opvallend omdat de Wet HvK in algemene zin vooralsnog wel een dergelijk breder toepassingsbereik heeft.

Verplichte klokkenluidersregeling 50+ werkgever
Werkgevers met meer dan 50 werknemers worden verplicht een klokkenluidersregeling te hebben met een procedure voor het melden van een misstand. Werkgevers die al een dergelijke regeling hebben, moeten deze aanpassen aan de Wet HvK. In deze procedure moet bijvoorbeeld worden geregeld hoe de organisatie omgaat met interne meldingen, bij welke functionaris(sen) en hoe een misstand kan worden gemeld, de vertrouwelijkheid, de mogelijkheid om een adviseur in vertrouwen te raadplegen over een misstand en wanneer er extern gemeld mag worden. Maar er gelden meer vereisten.

Instemmingsrecht ondermeningsraad
De ondernemingsraad heeft instemmingsrecht over de vaststelling, wijziging en intrekking van de interne klokkenluidersregeling. Dit zal expliciet worden geregeld in art. 27 lid1 onderdeel m van de Wet op de Ondernemingsraden (‘WOR’).