Het aangepaste wetsvoorstel Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden (VBAR) is op 7 juli 2025 door de minister van SZW aan de Tweede Kamer gezonden. Het bevat een aangepast beoordelingskader en een rechtsvermoeden van arbeidsovereenkomst.
Beoordelingskader
Ondanks de kritiek van de Raad van State op de effectiviteit en hanteerbaarheid van een wettelijk beoordelingskader, houdt het kabinet vast aan de wens in wet- en regelgeving vast te leggen wanneer mensen werknemer zijn en wanneer werk mag worden uitgevoerd als zelfstandige. Hierdoor krijgen partijen meer concrete handvatten om de arbeidsrelatie te beoordelen dan zij nu hebben op basis van de jurisprudentie, wordt toegelicht.
Het voorgestelde beoordelingskader bevat vijf indicaties die wijzen op werken als werknemer (hoofdelement W) en vijf indicaties die wijzen op werken als zelfstandige (hoofdelement Z). (Extern) ondernemerschap is een indicatie die wijst op werken als zelfstandige.
Indicaties die wijzen op werken als werknemer (werkinhoudelijke en organisatorische sturing):
- De werkgevende kan aanwijzingen en instructies geven over de wijze waarop de werkende de werkzaamheden moet uitvoeren en de werkende moet deze ook opvolgen.
- De werkgevende kan de werkzaamheden van de werkende controleren en kan op basis daarvan ingrijpen.
- De werkzaamheden worden verricht binnen het organisatorisch kader van de organisatie van de werkgevende.
- De werkzaamheden hebben een structureel karakter binnen de organisatie.
- Werkzaamheden worden zij-aan-zij verricht met werknemers die soortgelijke werkzaamheden verrichten.
Indicaties die wijzen op werken als zelfstandige (werken voor eigen rekening en risico) - De financiële risico’s en resultaten van de werkzaamheden liggen bij de werkende.
- De werkende zorgt voor een herkenbare en zelfstandige uitvoering van de werkzaamheden.
- De werkende is in het bezit van een specifieke opleiding, werkervaring, kennis of vaardigheden, die in de organisatie van de werkgevende niet structureel aanwezig is.
- Er is sprake van een korte duur van de opdracht en/of een beperkt aantal uren per week.
- Kenmerken die wijzen op ondernemerschap van de werkende (buiten de arbeidsrelatie gelegen) voor soortgelijke werkzaamheden (extern ondernemerschap).
Een schematische weergave van de beoordeling ziet er als volgt uit:
Deze indicaties worden nader uitgewerkt in een Algemene Maatregel van Bestuur.
Rechtsvermoeden
Zzp’ers die minder dan 36 euro per uur verdienen, kunnen een beroep doen op een rechtsvermoeden van arbeidsovereenkomst en een beroep doen op de bijbehorende rechten. Als de zzp’er een beroep doet op dit rechtsvermoeden, dan is het aan de werkgever om aan te tonen dat er toch geen sprake is van een arbeidsovereenkomst.
Inwerkingtreding
Als de Tweede Kamer instemt met het wetsvoorstel, gaat het naar de Eerste Kamer. Als ook de Eerste Kamer instemt wordt het wetsvoorstel volgens planning op 1 juli 2026 van kracht. Of het aangepaste wetsvoorstel VBAR kan rekenen op een meerderheid van stemmen in de Tweede en Eerste Kamer is nog zeer onzeker. VVD, D66, CDA en SGP hebben een initiatief Zelfstandigenwet ter consultatie aangeboden met een ander beoordelingskader.
Gevolgen kwalificatie arbeidsovereenkomst
De minister van SZW onderkent dat de gevolgen van een kwalificatie van een overeenkomst als arbeidsovereenkomst doorwerkt naar het arbeidsrecht, de sociale zekerheid, fiscaal recht en pensioenen en dat deze kwalificatie ook kan doorwerken naar het verleden. Er komt geen overgangsrecht.
Achtergrond
Dit wetsvoorstel maakt deel uit van een bredere hervorming van de Nederlandse arbeidsmarkt. De voorstellen komen voort uit afspraken die het kabinet in 2023 heeft gemaakt met vakbonden en werkgevers, en zijn gebaseerd op het rapport van de commissie Borstlap uit 2020 en het SER-MLT advies uit 2021.
Het wetsvoorstel heeft als doel meer rechtszekerheid tussen opdrachtgevers en zzp’ers te bieden, schijnzelfstandigheid effectiever te bestrijden en handhaving te verbeteren. Er zijn naar schatting 200.000 schijnzelfstandigen werkzaam in Nederland.
Advies
In afwachting van nieuwe wetgeving adviseer ik opdrachtgevers en zzp’ers aan de hand van de Deliveroo-gezichtspunten te (blijven) toetsen of een overeenkomst van opdracht kan worden aangegaan en in dat geval een door de Belastingdienst goedgekeurde (model)overeenkomst te gebruiken. De Belastingdienst handhaaft immers al sinds 1 januari 2025 op schijnzelfstandigheid.