Een partij die het slachtoffer van fraude is geworden, kan zijn rechten veiligstellen door een Nederlands beslagverlof naar andere EU lidstaten te exporteren en daar ten uitvoer te leggen.
Inleiding
Fraude doet zich voor in allerhande gedaanten. Verduisterende werknemers, sjoemelende autofabrikanten en zelfverrijkende bestuurders zijn voorbeelden van situaties waarin partijen opzettelijk worden benadeeld. Terugkerende elementen zijn onwaarheden, verhulling, benadeling en onrechtmatig handelen.
Het herstel van het gepleegde onrecht door het verhalen van de schade op de dader(s) is iets dat via de strafrechtelijke route mogelijk is, maar waar het in de praktijk vaak niet van komt. Als het al gebeurt, is het vaak te laat. De civielrechtelijke route geeft meer controle en is in bijna alle gevallen sneller. Binnen een of meer dagdelen kan bijvoorbeeld beslag worden gelegd op verduisterde gelden of vermogensbestanddelen van de partij die met de fraude onrechtmatig heeft gehandeld. Maar wat te doen als dat vermogen zich niet in Nederland bevindt, maar in een andere EU-lidstaat?
Europese optie
Sinds 18 januari 2017 kunnen met een Europees bevel tot conservatoir beslag op bankrekeningen (Europees bankbeslag) de tegoeden op een bankrekening van een schuldenaar in een ander EU-land worden bevroren.
Het Europees bankbeslag is dus speciaal bedoeld voor beslag in andere EU-lidstaten. Maar er kleven ook bezwaren aan. Ten eerste moet de verzoeker bekend zijn met het IBAN-rekeningnummer van zijn schuldenaar of die informatie eerst opvragen. Deze gegevens zijn niet altijd beschikbaar en opvragen kost tijd. Ten tweede moet de schuldeiser zekerheid stellen. Die zekerheid is bedoeld om eventuele schade wegens onterecht gebleken beslag te compenseren. Dit werpt een drempel op voor snel en eenvoudig beslagleggen.
Minder bekend, maar aantrekkelijk alternatief
Er is een minder bekend, maar aantrekkelijk alternatief voor een Europees bankbeslag. Sinds jaar en dag bestaat in Nederland de mogelijkheid om (zeer) snel beslag te leggen op basis van een ex-parte verlof van de Nederlandse rechter. Relatief nieuw is dat dit verlof ook naar andere EU-lidstaten kan worden geëxporteerd.
De basis hiervoor is gelegen in de Brussel I-bis Verordening. Deze verordening voorziet in EU-brede erkenning en tenuitvoerlegging van beslissingen van lidstaatrechters in de ruime zin van het woord. Een Nederlands beslagverlof valt hier ook onder indien aan de volgende voorwaarden is voldaan.
- de Nederlandse rechter is bevoegd om van de bodemzaak kennis te nemen (bijv. o.g.v. een contractueel rechtsmachtbeding); en
- het beslagverlof wordt vóór tenuitvoerlegging aan de buitenlandse wederpartij betekend.
Met een Nederlands beslagverlof kan dus in een andere EU-lidstaat beslag worden gelegd op roerende zaken, aandelen, vastgoed, of bankrekeningen. Anders dan bij het Europees bankbeslag hoeft niet vooraf zekerheid te worden gesteld noch moeten bankgegevens worden opgegeven. Onvermijdelijk is wel dat door betekening van het beslagverlof enig verrassingseffect verloren gaat. Twee praktische punten nog om in acht te nemen:
- bij het vragen van verlof dient ook een Europees certificaat te worden verzocht waaruit de ontvangende lidstaatrechter de belangrijkste elementen van de Nederlandse beslissing kan opmaken;
- nauwe afstemming is vereist met lokale advocaten om het beslag volgens de ter plaatse geldende regels doeltreffend te leggen (het kan bijv. vereist zijn om de nodige bankgegevens te specificeren).
Volledig rechtsherstel bij fraude is vaak niet haalbaar; de vogel is gevlogen of een kale kip geworden. Gedeeltelijk herstel lukt vaak wel. Snel en doeltreffend handelen is daarbij geboden. Het Nederlandse beslagrecht is daarvoor een nuttig middel, zelfs buiten Nederland.
Voor meer informatie over fraude, onderzoeken en rechtsherstel klik hier.
